Merkez Bankası’nın seçim sonrasında attığı sadeleştirme ve niceliksel sıkılaştırma adımları ve siyasi faiz oranlarındaki artışlar kredi ve mevduat faiz oranlarında sert hareketlere neden oluyor.
Merkez Bankası’ndan alınan bilgiye göre, 1 Eylül’de sona eren hafta itibarıyla tüketici kredisi faizi yüzde 52,97’ye, kredi kartları ve kredili mevduat hesapları hariç TL ticari kredi faizi ise yüzde 37,94’e yükseldi. Yıllık yüzde 58,94 olan ihtiyaç kredisi faizlerindeki hızlı artış, şişirmeBu oranın aşılacağı açıklanırken, 3 aya kadar vadeli TL mevduatın faiz oranı yüzde 37,59’a yükseldi.
Uzmanlar, döviz korumalı mevduattan TL mevduata geçiş yapan yatırımcılara verilen faiz oranının yüzde 50’ye kadar çıktığına dikkat çekti. Her ne kadar tüketici kredisi faiz oranları enflasyon oranına göre belirlense de Merkez Bankası verileri, tüketici kredilerindeki büyümenin hem kamu hem de özel bankalarda hızlandığını, ticari kredilerde ise ivme kaybı yaşandığını ortaya koydu.
Seçimlerin tamamlanmasıyla birlikte yeni ekonomi yönetimi klasik para politikası adımları atmaya başlamış ve politika faizi Artışlar başta olmak üzere bankalara getirilen makro ihtiyati tedbirleri basitleştirdi ve niceliksel sıkılaştırma adımları attı. Siyasi faiz oranı 26 Mayıs’tan bu yana 16,5 puan artırıldı. Bankaların kredi faiz limitlerinde ilk aşama kaldırılarak, KKM’den TL mevduatın TL mevduata dönüştürülmesi hedefi getirildi.
TL ticari kredi faizi 22,85 puan arttı
Tüm bunların sonucunda Merkez Bankası verilerine göre 26 Mayıs-1 Eylül haftasında ihtiyaç kredisi faizi 13 puan artarak yüzde 39,96’dan yüzde 52,97’ye yükseldi. Taşıt kredisi faizi ise 8 puan artarak yüzde 28,63’ten yüzde 52,97’ye yükseldi. Yüzde 36,66, konut kredisi faizi ise 16,35 puan artarak yüzde 35,69’a yükseldi.
Ticari kredi kartları ve kredili mevduat hesapları hariç TL ticari kredi faizleri 26 Mayıs haftasından 1 Eylül haftasına kadar 22,85 puan arttı. 26 Mayıs haftasında yüzde 14,52 olan ticari kredi faizleri 2020 itibarıyla yüzde 37,37’ye ulaştı. 1 Eylül’de biten hafta.
Aynı şekilde kredi kartı ve kredili mevduat hesap faiz oranları da yükseliş eğiliminde.
Mayıs ayında yüzde 1,36 olan kredi kartı işlemlerinde uygulanan azami akdi faiz oranı, Eylül ayı itibarıyla yüzde 2,81’e yükseldi. Maksimum gecikme faizi oranı da mayıs ayında yüzde 1,66’dan yüzde 3,11’e yükseldi. Eylül ayında kredili mevduat hesapları ve nakit çekme işlemlerine uygulanacak azami akdi faiz oranı yüzde 1,36’dan yüzde 3,57’ye, azami gecikme faizi oranı da yüzde 1,66’dan yüzde 3,87’ye yükseldi.
Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış toplam kredi büyümesi 1 Eylül haftası itibarıyla yüzde 18,94’e yükseldi. 25 Ağustos haftasında ise bu oran yüzde 17,99 oldu.
Tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış düzeltilmemiş büyüme yüzde 22,9 oldu. Tüketici kredilerinde son iki haftada bir ivmelenme gözleniyor. Ticari kredilerde kur etkisinden arındırılmış 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme yüzde 6,45 oldu. Önceki hafta yani 25 Ağustos haftasında yüzde 6,6’ya yükselmişti. Ticari kredi büyümesinde bir miktar ivme kaybı yaşandı.
Kamu ve özel sektörde tüketici kredileri hızlandı
Kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 19,33 olurken, düzeltilmemiş tüketici kredisi büyümesi yüzde 9,28’e yükseldi. Tüketici kredileri 25 Ağustos’taki yüzde 5,41 büyüme seviyesinden hızlı bir artış gösterdi.
Özel bankalarda kur etkisinden arındırılmış 13 haftalık yıllıklandırılmış daralma yeniden hızlanarak yüzde 7,86 oranında daralma gösterdi. Tüketici kredileri ise özel bankalarda 13 haftalık düzeltilmemiş bazda yüzde 32,56 oranında arttı.
PPK’daki yavaşlamaya dikkat çekildi
OVP’de hem Merkez Bankası’nın hem de ekonomi yönetiminin dikkat çektiği konular arasında tüketici kredileri yer alıyor.
Merkez Bankası, son PPK özetlerinde kredi büyümesinin iç talebi artırarak enflasyon üzerinde risk oluşturduğuna dikkat çekerken, tüketici kredilerindeki büyümenin Temmuz PPK döneminden bu yana yavaşlamaya devam ettiği kaydedildi.
PPK özetleriiçinde “Tüketici kredilerindeki artış oranı 14 Temmuz 2023’ten bu yana yüzde 0,8 oldu.”Bu gelişmede kredi büyümesine dayalı teminat imkânı uygulamasının kapsamının genişletilmesinin etkili olduğu vurgulandı.
Temmuz PPK dönemine göre yüzde 3 büyüyen Merkez Bankası Türk Lirası Ticari kredilerin yıllık büyüme oranının ise yüzde 63,5 olduğunu belirtti. Ancak geçtiğimiz hafta Merkez Bankası’nın PPK özetlerinde yer alan trendin tersine döndüğü görülüyor.
Bu yazı ilk olarak Benim Ekonomim’de yayımlandı.
